Lokalar dátur og vitlíki - tað er ikki bara “plug & play”
Mong halda, at man bara kann fóðra sínar egnu dátur beint inn í vitlíki og fáa góð úrslit. Men veruleikin er meira fløktur enn so.
Fyritøkur, sum vilja brúka egnu skrásetingar og vitan til leiting, sjálvvirkna greining ella upplæring av vitlíkismodellum, mugu ofta innsíggja: Bara tí tú eigur dáturnar, merkir ikki at tær eru klárar til vitlíki.
Sannleikin er tann, at vegur frá lokalum dátum til eina brúkiliga vitlíkis-loysn er ofta nógv longri enn fólk væntað.
Hvat stendur í vegin?
Ósamansett: Dátur eru spjaddar í Word-dokumentum, Excel-fílum, servarum, dátabasum, gomlum CRM-skipanum og óskipaðum teldupostum.
Óskipað: Dupultfílar, skeiv navnageving og manglandi dagføring.
Uttan kontekst: Ongar metadátur – vitlíki veit ikki hvør, hvat ella nær.
Ótrygg atgongd: Einki eftirlit á hvør hevur atgongd til hvat.
Tí virkar vitlíki ikki “bara”.
Tað krevur arbeiði at fáa dátur upp á eitt støði, har tær kunnu brúkast til:
1. Semantiska leiting (semantic search)
2. Maskinlæru (ML)
3. Fine-tuning av málmodellum
4. Knowledge platforms og sjálvlærandi greining
⸻
Hvat skal til fyri at gera dátur klárar?
1. Fá yvirlit – Hvat hava tit? Hvar liggur tað? Hvør brúkar tað?
2. Rudda og skipa – Savna, stramma upp og skapa felags format.
3. Legg metadátur afturat – Skapa samanhang: Hvat snýr hetta seg um?
4. Skapa trygga og lætta atgongd – Har vitlíki kann brúka tað uttan at bróta trygdina.
5. Vernd av viðkvæmum dátum – Alt arbeiðið skal vera í trá við GDPR og dátuábyrgd.
⸻
Viðkvæmar dátur flyta seg ikki úr húsinum
Tá tað snýr seg um viðkvæmar dátur, eiga tær ikki at verða fluttar á eina “cloud-tænastu”. Tað er betri, at vitlíki kemur til dáturnar – og ikki øvugt.
Vit hjá VITA arbeiða við loysnum, har fyritøkan hevur fult ræði á sínum dátum.
⸻
Vit hava longu hjálpt fyritøkum í Føroyum at:
Byggja knowledge platformar við egnum dátum.
Fyrireika dátur til leiting, ML og sjálvlæru.
Knýta saman ymiskar dátukeldur til eitt samla grundarlag
Tað snýr seg ikki um at hava nógvar dátur
- men rætta slagið av dátum, sum er skipað rætt við røttum samanhangi.